วิธีดูทิศทั้ง 4 ดูเข็มทิศใช้บอกอะไรได้ง่าย N S E W เป็นไวสุด?

วิธี ดู เข็มทิศ

วิธีอ่านเข็มทิศ

          สิ่งแรกที่คุณต้องเรียนรู้ให้ชัวร์  ๆ  ก่อนคือทิศทาง  อย่าพึ่งบอกว่าเกิดมาฉันก็รู้ทิศเหนือใต้แล้ว  แต่ต้องรู้ให้จริง ๆ  คือ เหนือ, ใต้,   ตะวันออกและก็ ตะวันตก ส่วนทิศเหนือเป็นทิศที่สำคัญ และมักใช้เป็นหลักในการหาทุกสิ่งต่อ ๆ ไปได้

ทิศ และเข็มทิศ

    ทิศ

     ทิศ มี 4 ทิศ ได้แก่ ทิศเหนือ ทิศใต้ ทิศตะวันออกและทิศตะวันตก จากนี้ในระหว่างทิศใหญ่ ทั้ง 4 ทิศ นี้ยังมีทิศที่ควรรู้จักอีก ได้แก่

    1. ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ อยู่ระหว่าง ทิศตะวันออกกับทิศเหนือ โดยทำมุม 45 องศา กับทิศตะวันออก
    2.  ทิศตะวันออกเฉียงใต้ อยู่ระหว่าง ทิศตะวันออกกับทิศใต้ โดยทำมุม 45 องศา กับทิศตะวันออก
    3.  ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ อยู่ระหว่าง ทิศตะวันตกกับทิศเหนือ โดยทำมุม 45 องศา กับทิศตะวันตก
    4.  ทิศตะวันตกเฉียงใต้ อยู่ระหว่าง ทิศตะวันตกกับทิศใต้ โดยทำมุม 45 องศา กับทิศตะวันตก

ทิศทั้งแปด

ทิศเหนือ	หมายถึง	อุดร
ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ	หมายถึง	อีสาน
ทิศตะวันออก	หมายถึง	บูรพา
ทิศตะวันออกเฉียงใต้	หมายถึง	อาคเนย์
ทิศใต้	หมายถึง	ทักษิณ
ทิศตะวันตกเฉียงใต้	หมายถึง	หรดี
ทิศตะวันตก	หมายถึง	ประจิม
ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ	หมายถึง	พายัพ

 เข็มทิศ

            หมายถึงเครื่องมือชี้บอกแนวทิศ ที่มีลูกศรเป็นเข็มแม่เหล็กเป็นตัวชี้เราสามารถใช้เข็มทิศได้ โดยวางเข็มทิศบนพื้นราบหรือถือเข็มทิศให้อยู่ในแนวระนาบให้ถูกต้องก่อนมองดูที่หน้าปัดเข็มทิศแล้วค่อย ๆ หมุนปรับให้หัวลูกศรตรงกับตัวอักษร N ซึ่งแสดงทิศเหนือ เพราะหัวลูกศรทำจากแม่เหล็กจะชี้ไปทางทิศเหนือ ( ทิศเหนือแม่เหล็ก ) เสมอ เมื่อปรับเข็มตรงกับทิศเหนือแล้ว เราจะอ่านทิศต่างๆได้จากหน้าปัดเข็มทิศ เข็มทิศจึงเป็นเครื่องมือชี้บอกทิศทางได้อย่างถูกต้อง ซึ่งลูกเสือสามารถนำเข็มทิศไปใช้ในกิจกรรมต่างๆได้ เช่น การเดินทางไกล การสำรวจป่า การผจญภัย การสำรวจและการเยือนสถานที่ เป็นต้น

ชนิดของเข็มทิศ

เข็มทิศแบบ ซิลวา เข็มทิศซิลวา (Silva) ชนิด 360 องศา เป็นเข็มทิศสำหรับลูกเสือ ที่ทำในประเทศสวีเดน  ทั่วโลกนิยมใช้มาก แม้แต่สหรัฐอเมริกาก็สร้างเองไม่ได้ เพราะสงวนลิขสิทธิ์ เป็นเข็มทิศใช้ทำแผนที่ และหาทิศทางเดินได้ด้วย

วิธีการใช้เข็มทิศและการหาทิศ

         1. เข็มทิศซิลวา

         เป็นของประเทศสวีเดน เป็นเข็มทิศที่ได้รับความนิยมใช้ในวงการลูกเสือ  สามารถใช้งานได้ง่าย พกพาสะดวกซึ่งมีส่วนประกอบ ดังนี้ แว่นขยาย เข็มทิศชี้ทาง แผ่นฐานของเข็มทิศ เข็มทิศและก้างปลา ตลับเข็มทิศหมุนบอกองศา   สเกลวัดความยาว

         2. มุมที่ใช้เข็มทิศ

         มุมอะซิมุท  คือ  มุมในแนวราบหรือแนวระดับที่วัดจากแนวทางทิศเหนือไปตามทางเดินของเข็มนาฬิกา  มีค่าไม่เกิน  360 องศา
เช่น    ทิศทาง  ก    ทำมุมอะซิมุท  45  องศา   กับแนวทิศเหนือ
         ทิศทาง  ข    ทำมุมอะซมุท  225 องศา   กับแนวทางทิศเหนือ

         มุมแบริ่ง  คือ  มุมที่นแนวราบหรือแนวระดับที่วัดจากแนวทางทิศเหนือหรือทิศใต้ไปทางทิศตะวันตก  หรือทิศตะวันออกมีค่าไม่เกิน  90 องศา  ดังตัวอย่างต่อไปนี้
         ทิศทาง  ก มุมแบริ่งเท่ากับเหนือ  45 องศาตะวันออก
         ทิศทาง  ข  มุมแบริ่ง เท่ากับ ใต้ 45 องศา ตะวันออก

3.วิธีใช้เข็มทิศ

         1.วางเข็มทิศบนฝ่ามือหรือบนปกสมุดในแนวระดับโดยให้เข็มแม่เหล็กแกว่งไปมาอย่างอิสระ
         2. หมุนกรอบหน้าปัดของตลับเข็มทิศให้เลข 60 อยู่ตรงกับปลายลูกศรชี้ทิศทาง 
         3. หมุนฐานเข็มทิศจนกว่าเข็มแม่เหล็กสีแดงภายในตลับเข็มทิศชี้ตรงกับตัวอักษร  N ทิศเหนือ  บนกรอบหน้าปัด
         4. เมื่อลูกศรชี้ทิศทางไปทางทิศใด  ก็เดินตามไปทางทิศนั้น  ในการเดินทางไปตามทิศทางที่ลูกศรแดงชี้นั้น  ให้สังเกตและมองหาจุดเด่นในภูมิประเทศ  แล้วจึงเดินไปยังสิ่งนั้น

กรณีที่ต้องการหาจุดค่าของอะซิมุทจากตำบลที่เรายืนอยู่ไปยังตำบลที่เราจะเดินไปข้างหน้า ให้ปฎิบัติดังนี้

         1. วางเข็มทิศฝ่ามือหรือบนสมุดปกแข็งในแนวระดับ
         2. หันลูกศรให้ชี้ทิศทางไปยังจุดหรือตำแหน่งที่เราจะเดินทาง
         3. หมุนกรอบหน้าปัดของเข็มทิศไปจนกว่าตัวอักษร N จะอยู่ตรงปลายเข็มแม่เหล็กสีแดง
         4. ตัวเลขบนกรอบหน้าปัดที่อยู่ตรงปลายลูกศรชี้ทิศทาง  คือ  ค่าของมุมที่เราต้องการทราบ

ข้อควรระวังในการใช้เข็มทิศ

         1.จับถือด้วยความระมัดระวัง   เพราะหน้าปัดและเข็มบอบบางอ่อนไหวได้ง่าย
         2. อย่าทำเข็มทิศตก เพราะแรงกระทบกระเทือนอาจทำให้เสียหายได้
         3. อย่าอ่านเข็มทิศใกล้สิ่งที่เป็นแม่เหล็กหรือวงจรไฟฟ้า
         4. อย่าใช้เข็มิศที่เปียกน้ำ  เพราะจะทำให้ขึ้นสนิม
         5. อย่าวางเข็มทิศไว้ใกล้ความร้อน  เพราะจะทำให้เข็มทิศบิดงอได้

การหาทิศโดยใช้เข็มทิศ

      ทิศเหนือเป็นเพียงทิศหนึ่งของทิศทั้งหลาย  ปกติเรามักจะสมมุติทิศเหนือเป็นจุดเริ่มต้นก็เพื่อความสะดวกที่หน้าปัดเข็มทิศ นอกจากจะมีเครื่องหมายแสดงทิศแล้ว  ยังมีตัวเลขเพิ่มจำนวนไปตามเข็มนาฬิกา  เริ่ม 0  ที่ทิศเหนือแล้วหมุนตามเข็มนาฬิกากลับไปที่ทิศเหนือมีเลข 370 เป็นตัวเลขบอกองศา  ฉะนั้นทิศตะวันออกจึงเป็น 90  องศา  ทิศใต้ 180  องศา  ตะวันตก  270  องศา  เมื่อเราหาทิศได้ เราก็จะทราบทิศอื่น ๆได้  โดยหันหน้าไปทางทิศเหนือ ข้างหลังคือทิศใต้  ขวามือคือทิศตะวันออก  ช้ายมือคือตะวันตก

การหาทิศโดยไม่ใช้เข็มทิศ

1. สังเกตดวงอาทิตย์   ในเวลากลางวันให้สังเกตดวงอาทิตย์ ขึ้น-ตก ตามฤดูกาล
2. สังเกตดวงจันทร์     ในเวลากลางคืนให้สังเกตดวงจันทร์  ด้านที่สว่างจะหันไปทางทิศตะวันตก  ด้านเว้าแหว่งจะหันไปทางทิศตะวันตก
3. สังเกตลม                ใช้หญ้าแห้งหรือฝุ่นโยนไปในอากาศ จะทราบว่าลมพัดมาจากทิศทางใด
4. สังเกตเถาวัลย์         เถาวัลย์ที่พันต้นไม้จะชูยอดไปทางทิศตะวันออกเสมอ  เราก็จะหาทิศอื่นได้
5. สังเกตต้นไม้            เมื่อดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้าไปแล้ว  ให้เอาแก้มแนบต้นไม้ดูด้านที่อุ่น ๆ จะเป็นทิศตะวันตก
6. สังเกตดาว               ดาวเคราะห์เป็นดาวพเนจรขึ้นไม่ประจำที่จึงไม่นิยมสังเกตดาวในการหาทิศ

วิธีง่ายๆในการใช้เข็มทิศ

     เข็มทิศ มี เข็มทิศ อยู่หลายแบบ บางแบบใช้ทาบกับแผนที่ บางแบบก็วางบนฝ่ามือ ไม่ก็ติดที่หัวแม่โป้ง เข็มทิศ แบบติดกับนิ้วมักใช้กับคนที่เดินเร็ว แต่ว่าในตอนนี้จะเป็นชนิดมาตรฐานแบบง่าย ๆ ลองดูที่รูปนะครับ

       มองเห็นลูกศรแดงกับดำไหมครับ เราเรียกมันว่าเข็มบอกทิศ ในบางแบบของ เข็มทิศ จะเป็นสีแดงกับสีขาว แต่จุดสำคัญอยู่ที่ว่าลูกศรแดงนั้นจะชี้ไปที่ขั้วแม่เหล็กโลกทางเหนือ นี่คือพื้นฐานอย่างแรกที่คุณต้องรู้

        ถ้าคุณไม่ต้องการที่จะเดินไปทางเหนือ แต่อยากจะไปทิศอื่น ก็ให้วางเฮ้าซิ่งของ เข็มทิศ บน เข็มทิศ  ซึ่งจะมีสเกลอยู่  อาจจะเป็น 0 ถึง 360 หรือ 0 ถึง 400 เป็นหน่วยองศาอซิมุส (azimuth)  หรือบางที่ก็เรียกว่าแบริ่ง (bearing) จะเห็นตัวอักษรแยกทิศ N,S,W,E แทนทิศ เหนือ ใต้ ออก ตก ตามลำดับ ถ้าคุณต้องการที่จะไปทางทิศเหนือ อยากไปในทิศระหว่างสองทิศใด ๆ เราก็เรียกรวมกัน เช่น ตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นต้น ดูในภาพ ที่จะไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ เมื่อเจอแล้วก็ให้หมุนจนทิศนั้นตรงกับลูกศรใหญ่ชี้ทางเดิน เสร็จแล้วก็วางบนมือ หมุนไปมาจนเข็มสีแดงชี้ตรงทิศเหนือ

        ซึ่งในช่วงนี้สำคัญมาก ต้องระวังไม่ให้ เข็มทิศ เคลื่อน แต่เป็นตัวเราที่หมุนเท่านั้น ปล่อยให้เข็มชี้ทิศเป็นอิสระ มันจะหมุนตามไปเอง มีมือใหม่พอสมควรที่เดินตรงข้ามเพราะเข็มอยู่ในส่วน ที่ชี้เหนือใต้ แต่ว่าเข็มสีแดงชี้ไปทางใต้ ทำให้เข้าใจผิด

         

          เทคนิคนี้เหมาะสมเมื่อคุณไปไหนโดยไม่มีแผนที่ ไม่รู้ด้วยว่าอยู่ตรงไหน แต่รู้ว่ามีถนน สายน้ำ หรือจุดที่คุณรู้ว่า ถ้าไปถึงก็จะไม่หลง เพียงแต่ไปให้ถูกทิศเท่านั้น ตัวอย่างเช่น ถ้าหลงป่าในเทรลเขาใหญ่ ซึ่งพบกันบ่อยๆ โดยเฉพาะในเทรล 6ถ้ารู้ทิศ ย่องรู้ว่าเดินไปเรื่อยๆ จะออกถนน ไม่ใช่เข้าป่าลึกไปอีก ก็ตั้งทิศแล้วเดินไปตามทิศเป็นช่วงๆ อย่างไรก็ตาม วิธีนี้ก็ช่วยได้แค่ส่วนหนึ่ง อย่างน้อยก็ไม่ทำให้คุณ ๆ เดินวนเป็นวงกลมล่ะน่า แต่ถ้าให้ดีต้องใช้ควบคู่กับแผนที่ที่ดีครับ ถ้าคุณต้องไปเดินป่าที่ ๆ แปลกใหม่จริง ๆ ควรจะพกพาแผนที่ของกรมแผนที่ทหารไปด้วย และเมื่อใช้คู่กันระหว่างแผนที่กับ เข็มทิศ ก็ไม่ต้องกลัวหลงง่ายๆ เลย

ขอบคุณที่มาบทความ:sites.google.com/a/phukhieo.ac.th/scout/home วันจันทร์, 9 พฤษภาคม 2565