AO การไถ่ถอนหุ้นกู้ การไถ่ถอนวิธีนี้ไม่เคยมีใครบอกคุณ 5 AO?

การไถ่ถอนหุ้นกู้และการบันทึกบัญชีที่ถูกต้อง

ในการไถ่ถอนหุ้นกู้นั้นเกิดขึ้นได้หลายลักษณะ ดังนั้น ในการบันทึกบัญชีจึงแบ่งหัวข้อศึกษาแยกตามลักษณะของการไถ่ถอนหุ้นกู้ได้เป็น 5 หัวข้อดังนี้

1. การไถ่ถอนหุ้นกู้เมื่อครบกำหนด
2. การไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนครบกำหนด
3. การไถ่ถอนหุ้นกู้เมื่อครบกำหนดเป็นงวด
4. การไถ่ถอนหุ้นกู้โดยออกหุ้นกู้ใหม่
5. การแปลงสภาพหุ้นกู้

หลักเกณฑ์ที่สำคัญสำหรับการไถ่ถอนหุ้นกู้คือ ต้องคิดดอกเบี้ยหุ้นกู้และตัดบัญชีส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้จนถึงวันไถ่ถอน เพื่อคำนวณหาราคาตามบัญชีของหุ้นกู้ (มูลค่าของหุ้นกู้บวกส่วนเกินมูลค่าหุ้นกู้หรือหักส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้) และเมื่อนำราคาตามบัญชีของหุ้นกู้เปรียบเทียบกับจำนวนเงินที่ไถ่ถอนจะทำให้ทราบว่ามีกำไรหรือขาดทุนจากการไถ่ถอนเท่าใด

การไถ่ถอนหุ้นกู้เมื่อครบกำหนด

การบันทึกบัญชีไถ่ถอนหุ้นกู้เมื่อครบกำหนดจะไม่ยุ่งยาก เนื่องจากบัญชีส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้ได้ตัดจำหน่ายจนหมดแล้วคงเหลือแต่บัญชีหุ้นกู้ที่มีจำนวนเงินเท่ากับมูลค่าที่จะไถ่ถอน

การไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนครบกำหนด

หุ้นกู้ที่ได้รับการไถ่ถอนก่อนครบกำหนดจะเป็นหุ้นกู้ชนิดที่ผู้จำหน่ายได้กำหนดสิทธิในการขอไถ่ถอนก่อนครบกำหนดไว้ในสัญญา หรือให้สิทธิผู้ถือหุ้นกู้ไถ่ถอนก่อนครบกำหนดได้ ดังนั้นเมื่อมีการไถ่ถอนหุ้นกู้ได้คำนวณหาราคาตามบัญชีของหุ้นกู้ ณ วันที่ไถ่ถอน เพื่อเปรียบเทียบกับจำนวนเงินที่จ่ายไถ่ถอน ผลต่างที่เกิดขึ้นให้บันทึกไว้ในบัญชีกำไรหรือขาดทุนจากการไถ่ถอนหุ้นกู้

การไถ่ถอนหุ้นกู้เมื่อครบกำหนดเป็นงวด

หุ้นกู้ไถ่ถอนเป็นงวด (Serial Bonds) คือหุ้นกู้ที่มีกำหนดการจ่ายคืนเงินต้นเป็นงวดๆ ตามจำนวนและเวลาทีระบุไว้ในใบหุ้น ดังนั้นจำนวนมูลค่าหุ้นกู้จะมียอดลดลงเรื่อยๆ ซึ่งจะมีผลกระทบต่อการตัดบัญชีส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้สำหรับวิธีการคำนวณหาจำนวนเงินที่จะตัดบัญชีส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้มี 2 วิธีคือ

1. วิธีหุ้นกู้ค้างชำระ (Bonds Outstanding Method) ในการคำนวณจำนวนส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้ตัดบัญชีให้คำนวณจากอัตราส่วนของหุ้นกู้ที่ค้างชำระและยังไม่ได้ไถ่ถอนเปรียบเทียบกับผลรวมของหุ้นกู้ที่ค้างชำระอยู่ตลอดอายุของหุ้นกู้ซึ่งเขียนเป็นสมการทางบัญชีได้ดังนี้คือ

1. วิธีอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริง ในการคำนวณจำนวนส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้ตัดบัญชีวิธีนี้จะคำนวณโดยการนำดอกเบี้ยที่แท้จริงของหุ้นกู้ ซึ่งคำนวณจากราคาตามบัญชีของหุ้นกู้เปรียบเทียบกับดอกเบี้ยจ่ายที่คำนวณจากมูลค่าหุ้นกู้ ผลต่างที่ได้คือจำนวนส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่ามูลค่าหุ้นกู้ตัดบัญชี

การไถ่ถอนหุ้นกู้โดยออกหุ้นกู้ใหม่

         การไถ่ถอนหุ้นกู้โดยการออกหุ้นกู้ใหม่ (Bonds Refunding) เป็นการไถ่ถอนหุ้นกู้โดยวิธีการนำรายได้จากการจำหน่ายหุ้นกู้ใหม่ไปไถ่ถอนหุ้นกู้เดิม ถ้าทำการไถ่ถอนหุ้นกู้เดิมในวันที่หุ้นกู้ครบกำหนดชำระ จะไม่มีกำไรหรือขาดทุนเกิดขึ้นจากการไถ่ถอนหุ้นกู้เดิม ดังนั้นการบันทึกบัญชีหุ้นกู้ที่ออกใหม่ให้ปฏิบัติเหมือนกับการจำหน่ายหุ้นกู้ตามปกติ แต่ถ้าทำการไถ่ถอนหุ้นกู้เดิมก่อนวันครบกำหนดชำระ ซึ่งมักจะเกิดขึ้นเสมอเมื่ออัตราดอกเบี้ยในท้องตลาดลดลง ผู้ออกหุ้นกู้ต้องการลดค่าใช้จ่ายดอกเบี้ย จึงทำการไถ่ถอนหุ้นกู้เดิมโดยการออกหุ้นกู้ใหม่ ซึ่งอาจจะมีกำไรหรือขาดทุนเกิดขึ้นจากการไถ่ถอนหุ้นกู้เดิม กำไรหรือขาดทุนดังกล่าวคำนวณได้จากการเปรียบเทียบราคาตามบัญชีของหุ้นกู้ที่ไถ่ถอนกับราคาไถ่ถอนซึ่งเป็นเงินที่ได้จากการออกจำหน่ายหุ้นกู้ใหม่ สำหรับการบันทึกบัญชีให้ปฏิบัติเช่นเดียวกับการไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนครบกำหนด และการออกจำหน่ายหุ้นกู้

การแปลงสภาพหุ้นกู้

         หุ้นกู้แปลงสภาพ (Convertible Bonds) เป็นการไถ่ถอนหุ้นกู้อีกลักษณะหนึ่งคือ ให้สิทธิผู้ถือหุ้นกู้แปลงสภาพเป็นหุ้นทุนได้ตามเงื่อนไขและเวลาที่กำหนดไว้ ซึ่งการให้สิทธิแปลงสภาพดังกล่าวย่อมเป็นการจูงใจผู้ลงทุนได้เป็นอย่างดี ทั้งนี้เพราะนอกจากจะได้หลักประกันในความเป็นเจ้าหนี้ในฐานะผู้ถือหุ้นกู้แล้วยังมีสิทธิที่จะแปลงสภาพเป็นผู้ถือหุ้นทุนได้ด้วย

ในการบันทึกบัญชีแปลงสภาพหุ้นกู้ จะดำเนินการเช่นเดียวกับการไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนครบกำหนด ต่างกันแต่เฉพาะในส่วนที่ชำระค่าไถ่ถอนเป็นหุ้นทนแทนเงินสด ซึ่งราคาของหุ้นทุนที่จะนำมาบันทึกบัญชีนั้นมีวิธีคิดได้ 3 วิธีคือ

1. บันทึกด้วยราคาตามบัญชีของหุ้นกู้ วิธีนี้จะไม่มีกำไรหรือขาดทุนจากการแปลงสภาพหุ้นกู้
2. บันทึกด้วยราคาตลาดของหุ้นทุน วิธีนี้จะมีกำไรหรือขาดทุนจากการแปลงสภาพหุ้นกู้ ถ้าราคาตลาดของหุ้นทุนไม่เท่ากับราคาตามบัญชีของหุ้นกู้
3. บันทึกด้วยราคาตลาดของหุ้นกู้ วิธีนี้จะมีกำไรหรือขาดทุนจากการแปลงสภาพหุ้นกู้เกิดขึ้นได้เช่นเดียวกับการบันทึกด้วยราคาตลาดของหุ้นทุน

อ่านบทความทั้งหมด >>> pangpond.com