ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (Science Process Skills) คือ กลุ่มทักษะพื้นฐานที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถศึกษาค้นคว้าทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดย เน้นการฝึกคิด วิเคราะห์ ทดลอง และสรุปผลอย่างเป็นระบบ ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการเรียนรู้แบบ Active Learning ในปัจจุบัน
✅ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ มีกี่ทักษะ?
ปัจจุบัน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ รวมทั้งหมด 13 ทักษะ ได้แก่:
🔬 1. ทักษะกระบวนการพื้นฐาน (Basic Science Process Skills) จำนวน 8 ทักษะ
-
การสังเกต (Observing)
การใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 เพื่อรวบรวมข้อมูล -
การจำแนก (Classifying)
แยกสิ่งของหรือปรากฏการณ์ตามลักษณะที่คล้ายกัน -
การวัด (Measuring)
ใช้อุปกรณ์ในการวัดค่าปริมาณต่าง ๆ เช่น ความยาว น้ำหนัก เวลา -
การใช้ตัวเลข (Using Numbers)
การจัดลำดับ ปริมาณ และการคำนวณเชิงวิทยาศาสตร์ -
การสื่อความหมาย (Communicating)
ถ่ายทอดข้อมูลด้วยคำพูด ตาราง กราฟ หรือภาพวาด -
การคาดคะเน (Predicting)
การเดาผลลัพธ์ล่วงหน้าอย่างมีเหตุผล -
การหาความสัมพันธ์เชิงเวลาและอวกาศ (Using Space-Time Relations)
พิจารณาความเปลี่ยนแปลงของสิ่งต่าง ๆ ตามเวลาและตำแหน่ง -
การลงความเห็นจากข้อมูล (Inferring)
สรุปผลจากข้อมูลหรือสิ่งที่สังเกตได้
🧪 2. ทักษะกระบวนการแบบผสม (Integrated Science Process Skills) จำนวน 5 ทักษะ
-
การตั้งสมมติฐาน (Formulating Hypotheses)
เสนอคำตอบเบื้องต้นต่อปัญหาทางวิทยาศาสตร์ -
การกำหนดตัวแปร (Identifying Variables)
แบ่งออกเป็น ตัวแปรต้น ตัวแปรตาม และตัวแปรควบคุม -
การออกแบบการทดลอง (Designing Experiments)
วางแผนการทดลองให้สามารถวัดผลได้จริง -
การตีความข้อมูล (Interpreting Data)
วิเคราะห์และสรุปผลจากข้อมูลที่ได้จากการทดลอง -
การสื่อสารและรายงานผล (Communicating Results)
นำเสนอผลอย่างมีระบบและเชื่อมโยงกับทฤษฎีหรือความรู้ที่มีอยู่เดิม
🌟 ทำไมต้องพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์?
-
เสริมสร้าง ความคิดอย่างมีเหตุผล
-
ส่งเสริม การเรียนรู้ด้วยตนเอง
-
ช่วยให้สามารถ แก้ปัญหาในชีวิตประจำวันได้อย่างเป็นระบบ
-
เป็นพื้นฐานสำคัญของ STEM Education และการพัฒนานวัตกรรม
🔗 แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม (Outbound Link)
สามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับหลักสูตรวิทยาศาสตร์ตามเกณฑ์ของกระทรวงศึกษาธิการ ได้ที่
สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สพฐ.
❓Q&A: คำถามที่พบบ่อย
Q: ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์สำคัญอย่างไรกับเด็กประถม?
A: ทักษะเหล่านี้ช่วยวางรากฐานทางความคิดและพฤติกรรมการเรียนรู้แบบวิทยาศาสตร์ที่เหมาะสมกับช่วงวัย ส่งเสริมการคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์
Q: ทักษะใดควรฝึกเป็นอันดับแรก?
A: ควรเริ่มจาก “การสังเกต” ซึ่งเป็นพื้นฐานของทักษะอื่น ๆ ทั้งหมด เพราะการสังเกตที่ดีจะนำไปสู่การตั้งคำถาม การทดลอง และการคิดวิเคราะห์
บทความจากเว็บ: PANGPOND
อ่านบทความทั้งหมด: ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์มีกี่ทักษะ
