มงคล 38 ประการ มงคลสูตรคําฉันท์สิ่งนี้ไม่เคยมีใครบอกคุณ?

มงคล ชีวิต 38 ประการ

มงคล แปลว่า เหตุนำความสุขความเจริญมาให้ คือสิ่งที่นำความโชคดี ความสวัสดี และความสุขมาให้ตามที่ปรารถนา มงคลมี 2 อย่างคือ มงคลทางโลก กับ มงคลทางธรรม

มงคล 38 คือ

มงคล คือ

มงคล 38 คือ มูลเหตุแห่งความสุข จำนวน 38 ข้อ ที่ช่วยส่งเสริมความสุข และความก้าวหน้า ทำให้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า ” มงคลชีวิต 38 ” ซึ่งไม่ใช่แนวคิดที่พึ่งพาปาฏิหาริย์แต่อย่างใด ทว่าเป็นหลักปฏิบัติง่ายๆ ที่ทุกคนสามารถทำได้ในชีวิตประจำวัน 

เป็นหมวดธรรมะ ที่ง่ายต่อการทำความเข้าใจ และการนำไปปฎิบัติ เพราะเป็นหมวดธรรมะ ที่เป็นขั้นเป็นตอนเกี่ยวเนื่องกัน และสามารถนำไปใช้กับชีวิตประจำวัน ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งจะทำให้ผู้ปฏิบัติมีความสมบูรณ์พร้อม คือฝึกให้เป็นคนดี, สร้างความพร้อมในการฝึกตนเอง, ฝึกตนให้เป็นคนมีประโยชน์, บำเพ็ญประโยชน์ ต่อครอบครัวและสังคม, ธรรมะเบื้องสูงใส่ตัวให้เต็มที่, การฝึกภาคปฏิบัต ิเพื่อกำจัดกิเลสให้สิ้นไป, ผลจากการปฏิบัติจนหมดกิเลส และยังประโยชน์สูงสุด ของการปฏิบัติให้เกิดขึ้น คือ ผู้ปฏิบัติจะมีจิตใจที่สะอาด บริสุทธิ์ บริบูรณ์ หมดกิเลส สามารถทำพระนิพพานให้แจ้ง สร้างบารมีให้ถึงที่สุดแห่งธรรมได้ในที่สุด

มงคล 38 หมาย ถึง

• มงคล แปลว่า เหตุนำความสุขความเจริญมาให้ คือสิ่งที่นำความโชคดี ความสวัสดี และความสุขมาให้ตามที่ปรารถนา มงคลมี 2 อย่างคือ มงคลทางโลก กับ มงคลทางธรรม
• มงคลทางโลก คือสิ่งที่เป็นวัตถุซึ่งชาวโลกถือว่าเป็นมงคล ได้แก่สิ่งของ สัตว์ และต้นไม้บางชนิด เช่น มงคลแฝด ของขลัง ช้างเผือก ใบเงินใบทอง รวมถึงชื่อ อักษร กาลเวลาหรือฤกษ์ยามเป็นต้น เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า มงคลนอก
• มงคลทางธรรม คือมงคลที่เป็นข้อปฏิบัติ ต้องทำต้องปฏิบัติให้ได้จริงจึงจะเป็นมงคล มี 38 ประการ เช่นไม่คบคนพาล คบแต่บัณฑิต การให้ทาน การประพฤติธรรม ความกตัญญู เป็นต้น เรียกอีกอย่างว่า มงคลใน หรือ มงคล 38 หรือ มงคลชีวิต

มงคลสูตร คำ ฉันท์ 38 ประการ

มงคล 38 พร้อมความหมาย

• ข้อที่ 1 อเสวนา จ พาลานํ การที่ไม่คบหาสมาคมกับด้วยคนพาล : เป็นมงคลประการหนึ่ง มงคลข้อนี้เป็นเหตุจะได้คบหาสมาคมกับด้วยบัณฑิต เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 2 ปณฺฑิตานญฺจ เสวนา การคบหาสมาคมกับด้วยบัณฑิต : เป็นมงคลประการหนึ่ง ในข้อนี้เป็นเหตุจะได้ตั้งตนประพฤติตามโอวาทของท่าน กลับตัวให้เป็นบัณฑิตได้ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 3 ปูชา จ ปูชนียานํ  การบูชาซึ่งผู้ควรบูชา หรือสถานที่ควรบูชา : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะได้รับการบูชาตอบหรือได้รับความชื่นบานของจิต เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 4 ปฏิรูปเทสวาโส จ การที่ได้อยู่ในประเทศอันสมควร :  เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะได้พบนักปราชญ์บัณฑิต และเป็นเหตุจะได้ประพฤติคุณงามความดีได้ทุกสถาน เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 5 ปุพฺเพ จ กตปุญฺญตา การที่เป็นบุคคล ผู้มีบุญได้กระทำแล้วแต่กาลก่อน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้จะเป็นเหตุให้ท่านผู้นั้น บรรลุวิบุลผลอันตนพึงปรารถนาทั้งชาตินี้ชาติหน้า ตลอดถึงปรารถนาโลกุตรธรรม ก็จักสำเร็จได้ทุกประการ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 6 อตฺตสมฺมาปณิธิ จ การที่ตั้งตนไว้ในที่ชอบ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้บรรลุคุณสมบัติที่ตนปรารถนาทุกประการ เพราะการตั้งตนไวในที่ชอบ ประกอบด้วยสุจริตมิให้ผิดทางแห่งสัตบุรุษ ย่อมได้บรรลุโสตถิผลเป็นธรรมดา เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 7 พาหุสัจฺจญฺจ การเป็นพหูสูต คือ เป็นผู้สดับตรับฟังจำทรงไว้ได้มาก : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้เป็นคนองอาจกล้าหาญในที่ประชุม และเป็นที่เคารพนับถือของมหาชนทั่วไป ชื่อว่า เป็นผู้สามารถจะทำประโยชน์ตนและประโยชน์ผู้อื่น ให้ลุล่วงไปได้ทุกประการ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 8 สิปฺปญฺจ การที่มีศิลปวิทยาศาสตร์ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้ตนทำมาหาเลี้ยงชีพโดยชอบธรรม เป็นเหตุจะให้มั่งมีบริบูรณ์ด้วย ชื่อว่าเป็นอันช่วยตัวให้ได้ความสุข และมีโอกาสที่จักช่วยผู้อื่นให้สำเร็จด้วยศิลปศาสตร์ของตน ให้ผู้อื่นได้รับความสุขด้วย เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 9 วินโย จ สุสิกฺขิโต การที่มีพระวินัยอันศึกษาดีแล้ว : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะได้ประพฤติมรรยาทอันสมควรถูกต้องตามพระวินัย จะเป็นผู้พ้นจากโทษอันโลกจะพึงติเตียน เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 10 สุภาษิตา จ ยา วาจา การที่เป็นผู้มีวาจาเป็นสุภาษิต : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้เป็นที่เคารพนับถือ และเป็นที่รักเจริญใจของเทพยดา และมนุษย์ทั้งหลาย แม้ผู้นั้นจะตกไปอยู่ ณ สถานตำบลใด ก็จะมีแต่ความสุขสำราญทุกเมื่อ เป็นอานิสงส์

• ข้อที่ 11 มาตาปิตุอุปฏฺฐานํ การอุปถัมภ์บำรุงมารดาบิดา : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความรัก ความนับถือของมารดาบิดา และจะได้รับความสรรเสริญแต่ประชุมชนทั้งปวง และจะเป็นแบบแก่บุตรและหลานสืบต่อไป เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 12 ปุตฺตสงฺคโห การสงเคราะห์แก่บุตร : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะได้ให้บุตรเป็นคนดี เพราะว่าบุตรเป็นทรัพย์อันประเสริฐของมารดาบิดา ถ้าได้รับการสงเคราะห์แต่มารดาบิดา ก็จักเป็นคนเคารพเอื้อเฟื้อต่อมารดาบิดา ตั้งใจสนองคุณของมารดาบิดา บำรุงสกุลให้เจริญต่อไป เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 13 ทารสงฺคโห การสงเคราะห์ภรรยา ภรรยาสงเคราะห์สามี : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้อยู่เย็นเป็นสุข โวหารโลกกล่าวไว้ว่า ผัวแก้วเมียทิพย์ เป็นคู่สร้างบารมี และเป็นเนติแบบแผนอันดีสำหรับบุตรและหลาน ได้สืบเชื้อสายเป็นวงศ์สกุลอันดีสืบต่อไป เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 14 ว่า อนากุลา จ กมฺมนฺตา การที่ไม่ทำให้การงานอากูลคั่งค้าง เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุทำความปลอดโปร่งให้เกิดขึ้นแก่ใจ ชื่อว่าเป็นผู้ไม่ทำความยุ่ง ให้เกิดความรำคาญแก่ตน เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 15 ว่า ทานญฺจ การให้ทาน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความยินดีเอิบอิ่มใจ และได้ทำความสุขให้เกิดแก่ผู้อื่น ย่อมได้รับความสรรเสริญแต่เทพดา และมนุษย์ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 16 ว่า ธมฺมจริยา จ การประพฤติธรรมสุจริต : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความสุขกายสบายจิต เพราะพ้นจากทุจริตหาภัยหาเวรมิได้ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 17 ว่า ญาตกานญฺจ สงฺคโห การสงเคราะห์แก่หมู่ญาติ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้เป็นที่เคารพนับถือ และได้รับความสรรเสริญแต่หมู่ญาติ จะเป็นผู้เฟื่องฟูด้วยเกียรติคุณอย่างยิ่ง เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 18 ว่า อนวชฺชานิ กมฺมานิ การที่กระทำแต่การงานอันปราศจากโทษ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้พ้นจากภัย พ้นจากเวร ไม่มีคดีเกี่ยวข้องในโรงศาล จักอยู่เย็นเป็นสุขทุกอิริยาบถ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 19 ว่า อารตี วิรตี ปาปา การงดเว้นจากบาป : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุแต่งตนให้เกิดความสุข ชื่อว่าทำตนให้เป็นที่พึ่งแก่ตน ทั้งชาตินี้ชาติหน้า เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 20 ว่า มชฺชปานา จ สญฺญโม การสังวรระวังจากการดื่มน้ำเมา : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะทำตนให้มีสติปัญญาตั้งอยู่ในยุติธรรม กันความประมาทเสียได้ เป็นอานิสงส์

• ข้อที่ 21 ว่า อปฺปมาโท จ ธมฺเมสุ การที่ไม่ประมาทในธรรมทั้งหลาย : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะไม่ให้พลาดเผลอในกิจการทั้งหลายทั่วไป จะประกอบกิจสิ่งใด จะลุล่วงได้ทุกสถาน เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 22 ว่า คารโว จ การเคารพในที่ควรเคารพ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความเคารพตอบแต่ผู้อื่น หาผู้หมิ่นประมาทมิได้ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 23 ว่า นิวาโต จ การที่กำจัดลมพิษ คือ ความเย่อหยิ่งออกจากตนเสียได้ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุถ่อมตัว กระทำตนให้เป็นที่รักที่เจริญใจแก่คนทั้งหลาย เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 24 ว่า สนฺตุฏฐี จ การที่มีความยินดีแต่วัตถุ ที่เป็นของมีแห่งตน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความสุขแต่โภคทรัพย์ ถึงจะมีน้อยก็จะได้รับความสุขเท่ากับผู้มีสมบัติมาก เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 25 ว่า กตญฺญุตา การที่รู้อุปการคุณที่ท่านทำไว้แล้วแก่ตน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้สนองตอบแทนคุณของท่านเป็นกตเวที ผู้ที่ตั้งอยู่ในกตัญญูกตเวที ย่อมได้รับความสรรเสริญ จะมีแต่ความเจริญในที่ทุกสถาน เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 26 ว่า กาเลน ธมฺมสฺสวนํ การฟังธรรมตามกาลตามสมัย : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความรู้ความฉลาด อาจหาญในที่ประชุม เป็นเหตุทำตนให้เป็นที่พึ่งแก่ตนได้ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 27 ว่า ขนฺตี จ การอดทน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้สำเร็จกิจที่ตนปรารถนาตลอดถึงมรรคผลนิพพานได้ เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 28 ว่า โสวจสฺสตา การที่เป็นคนว่าง่ายสอนง่าย : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้รับความรู้ความฉลาด จักเป็นคนสุภาพเป็นที่รักแก่คนทั้งหลาย เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 29 ว่า สมณานญฺจ ทสฺสนํ การที่ได้เห็นท่านผู้มีบาปอันระงับแล้ว : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะได้รับความเลื่อมใส และจะได้รับโอวาทของท่าน จะได้กระทำตนให้เป็นคนพ้นจากบาปด้วย เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 30 ว่า กาเลน ธมฺมสากจฺฉา การสนทนาธรรมตามกาลตามสมัย : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้เกิดความรู้ความฉลาดในข้ออรรถข้อธรรม และเป็นเหตุกำจัดความสงสัยอันมีอยู่ในใจ ให้หลุดพ้นไปได้ เป็นอานิสงส์

• ข้อที่ 31 ว่า ตโป จ การประพฤติตบะ คือ มีความเพียรยังกิเลสให้ร้อน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะให้สำเร็จธรรมชั้นสูง อันตนปรารถนาได้สมประสงค์ เพราะว่าผู้จะพ้นจากกองทุกข์ทั้งปวงได้ ต้องอาศัยความเพียรเป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 32 ว่า พฺหรมฺจริยญฺจ การประพฤติพรหมจรรย์ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุจะได้บรรลุฌานสมาบัติ และธรรมวิเศษชั้นสูงๆขึ้นไปตามประสงค์ เพราะพรากกายของตนออกจากกามได้แล้ว ชื่อว่าตัดมูลแห่งมหายุ่งออกได้เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 33 ว่า อริยสจฺจานทสฺสนํ การเห็นสัจจะของจริงทั้งหลาย : เป็นมงคลประการหนึ่ง หมายเห็นพระอริยสัจ ๔ ข้อนี้เป็นเหตุจะให้ได้บรรลุโลกุตตรธรรม ระงับดับทุกข์เสียได้เป็นชั้นๆ ตลอดถึงหาเศษมิได้เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 34 ว่า นิพฺพานสจฺฉิกิริยา จ การกระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ได้เสวยนิรามิสสุขหาส่วนเปรียบมิได้เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 35 ว่า ผุฏฺฐสฺสโลกธมฺเมหิ จิตตํ ยสฺส น กมฺปติ จิตของผู้ใด อันโลกธรรมทั้งหลายถูกต้องแล้ว ย่อมไม่หวั่นไหว : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้ท่านผู้นั้นมีแต่ความสุขกายสบายจิตอยู่ทุกเมื่อ เพราะจิตที่เป็นมัธยัสถ์นั้น เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 36 ว่า อโสกํ การที่เป็นผู้หาความโศกมิได้ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุบอกว่าเป็นผู้มีความสุข ธรรมดาของผู้ที่ไม่มีโศก ก็ต้องไม่มีความรัก ถ้าตัดรักเสียได้ ก็เป็นอันตัดโศกเสียได้เป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 37 ว่า วิรชํ การที่เป็นผู้มีกิเลสเพียงดังธุลีไปปราศแล้ว : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุทำใจให้ผ่องใส มีความสุขสำราญ เพราะใจไม่มัวหมอง ใจแช่มชื่นอยู่ทุกเมื่อเป็นอานิสงส์
• ข้อที่ 38 ว่า เขมํ การที่เป็นผู้มีใจอันเกษม คือ มีใจอันประเสริฐ : เป็นมงคลประการหนึ่ง ข้อนี้เป็นเหตุให้พ้นไปจากทุกข์ภัยทั้งสิ้น ที่ว่าใจประเสริฐนั้น คือ ใจปราศจากเครื่องเกี่ยวเกาะในกามภพ รูปภพ อรูปภพ มีพระนิพพานเป็นที่อยู่ เป็นยอดแห่งมงคลทั้งปวงเป็นอานิสงส์

ได้สิริรวมมงคลครบทั้ง ๓๘ ประการ ไว้ในกัณฑ์นี้ และได้อธิบายบอกอานิสงส์มงคลละเล็กละน้อย พอเป็นนิทัสนอุทาหรณ์ แท้จริง มงคลทั้งหลาย เหล่านั้นแต่ละข้อ จะพรรณนาคุณไม่มีที่สิ้นสุด ด้วยพระผู้มีพระภาคสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้เป็นพระบรมครูทรงพระปรีชาญาณอันกว้างใหญ่ ได้ทรงภาษิตไว้ข้อ ๑ หรือ ๒ ข้อว่า ให้มีความไม่ประมาท หรือว่าให้มีขันตีเท่านี้ ให้คิดอธิบายไปเถอะ กินความไปทุกหน้าที่ ในมงคลทั้งหลายก็มีนัยดังนั้นทุกประการ ผู้ต้องการเนื้อความอันวิตถาร ก็พึงมนสิการ คงจะได้ความรู้ความฉลาดอันไพศาลตามความปรารถนา แสดงไว้พอเป็นสังขิตนัยเท่านั้น.

มงคล 38 เกิดขึ้นได้อย่างไร : นำมาจากบทมงคลสูตรที่พระพุทธเจ้าตรัสตอบปัญหาเทวดาที่ถามว่า คุณธรรมอันใดที่ทำให้ชีวิตประสบความเจริญหรือมี ” มงคลชีวิต ” ซึ่งมี ๓๘ ประการ

ที่มา:วัดป่าดอยแสงธรรมญาณสัมปันโน